Ruim 300 deelnemers van gemeenten, jeugdhulpaanbieders, GI’s, ouders en jongeren volgden het interessante programma met boeiende sprekers en inspirerende begeleiders van de workshops. Onder het motto ‘Bewogen en bevlogen’ werden zij tijdens de deelsessies uitgedaagd om als professional én als mens deel te nemen. ‘Bewogen’ gaat over het samen realiseren van veranderingen in de jeugdhulp, die je aan het hart gaan. ‘Bevlogen’ omdat je je werk met bezieling doet en je het beste voor kinderen en jongeren wilt.

Echt gezien worden is de essentie
Na het welkomstwoord door dagvoorzitter Janine Koppens werd de conferentie afgetrapt met ‘verschrikkelijke, mooie ervaringsverhalen’ van ervaringsdeskundigen én trainers van Onzichtbaar Den Haag. Spreekster Beate is bijvoorbeeld slachtoffer van de toeslagenaffaire, leefde 10 jaar in armoede en raakte sociaal geïsoleerd. Suzanne kreeg hulpverlening toen ze door pestgedrag van andere kinderen besloot heel dun te worden. Pas toen de hulpverlening stopte, krabbelde ze zelf weer op uit een diep dal en is nu zelf moeder van 2 kinderen.

Als ik eerder was gezien als jongere, dan was het niet zo ver gekomen.

Eline is dochter van een alleenstaande, depressieve moeder van 9 kinderen. Zij werd zelf ook depressief totdat het keerpunt kwam na een sprong van een brug die zij overleefde. Mooie voorbeelden van volwassenen die na een moeilijke opgroeitijd de regie weer pakten en zich nu als trainers en ervaringdeskundigen inzetten om professionals en beleidsmakers te inspireren hulp te bieden die nodig is. Echt gezien worden is de essentie die zij meegeven aan professionals die nu nog soms teveel (moeten) handelen vanuit de systeemwereld. Terwijl aansluiten bij de leefwereld van kinderen en jongeren het uitgangspunt zou moeten zijn.

Van causaal naar emergent systeem

Eerste plenaire spreker Robert Vermeiren, hoogleraaar kind- en jeugdpyschiatrie, directeur patiëntenzorg van Curium-LUMC en lid Kennisnetwerk Jeugd Haaglanden, gaf de deelnemers inzicht in een aantal belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen. “Het is belangrijk om de verandering te ontrafelen en te integreren. We moeten van classificerend denken naar spectrum denken. We zijn allemaal verschillend, we hebben allemaal een andere plek in de maatschappij. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor jongeren met gendertwijfel. We zien in de maatschappij een sociale verwijdering. De mentale gezondheid van meisjes verslechtert; bijna de helft piekert, is angstig en ongelukkig. Zo voelen studenten zich niet verbonden met hun studie of in de maatschappij. Op social media wordt alles en iedereen beoordeeld. Maatschappelijke veranderingen vragen ook om een andere kijk op psychiatrisch behandelen. We denken nu nog te veel causaal: A veroorzaakt B, terwijl we naar een emergent systeem toe moeten: A heeft invloed op B, E op A etc. Alles hangt immers met elkaar samen. Verbieden van een smartphone in de klas alleen, dat heeft weinig invloed. Afschaffen van met cum laude afstuderen, verlaagt de werklast niet. Er is geen quick fix."

Hou rekening met verschillende perspectieven
Marlene van Steensel, sprak als tweede plenaire inleider vanuit diverse rollen en schetste vanuit verschillende perspectieven de onderliggende patronen bij de ontwikkelingen in de jeugdhulp.

Zo is zij HBO-docent Social Work & Coaching, oprichter en (onderzoeks)medewerker van Be4you2. Be4you2 is er voor jeugdigen en volwassenen die als kind uit huis zijn geplaatst of anderszins met jeugdhulp te maken hebben (gehad) en dit gegeven een krachtige plek in hun leven willen geven. Daarnaast is Marlene schrijver van de roman De Erfschat. In haar debuutroman weeft zij autobiografisch geïnspireerde thema’s samen over het verblijf in een gereformeerd jeugddorp: Jeugddorp de Glind. Haar vader, geplaagd door oorlogstrauma’s, kon de huiselijke vrede niet meer bewaren. En na het overlijden van haar moeder belandt zij in dit bijna van de buitenwereld afgesloten dorp.

Marlene riep op tot perspectivistische lenigheid. “We moeten altijd rekening houden met verschillende perspectieven. Hoe houden en krijgen we daar (meer) ruimte voor? Mijn advies is: doe alles in co-creatie met jongeren en ouders aan tafel. Met oog voor het verwerken van verlies, de overdracht van (oorlogs)trauma van generatie op generatie, gelijke kansen in onderwijs en schrijnende stigmatisering.”

Nieuwe inzichten, ervaringen delen, ideeën uitwisselen en oplossingen verkennen

Tijdens de 24 deelsessie bleek opnieuw dat er veel behoefte is om ‘de kloof’ tussen leef- en systeemwereld te dichten. Aan professionals de uitdaging om vanuit hun ervaringen uit de praktijk hieraan te werken. Waar lopen zij tegenaan en waar zien zij kansen om aan te sluiten bij de leefwereld van gezinnen en jongeren? En wat is dan nodig vanuit wet- en regelgeving en beleid? Minder administratie en meer ruimte om te doen wat werkt voor gezinnen en jongeren? Betere samenwerking met informele netwerken?

Muzikale afsluiting

De conferentie werd afgesloten met een verrassingsoptreden van zangeres Moraya. Met haar zelfgeschreven nummers gebaseerd op haar levenservaringen, raakte zij de mensen in de zaal recht in het harten. Binnenkort verschijnt haar debuutalbum. Zij sprak de wens uit dat haar muziek heel veel jongeren zou bereiken en dat zij er steun en hoop uit kunnen halen.